gramatyka polska po nowemu

Gramatyka polska

(a raczej przyczynek do niej…)

na nowo wytłumaczona

w perspektywie historycznej

słowiańskiej

z aspektami czasownikowymi

Wstęp

A gdyby tak spojrzeć na gramatykę CAŁKIEM INACZEJ? A gdyby tak odszukać pewne dawne tezy sprzed stuleci i rozpoznać w naszym języku pewne ciekawe aspekty, które nam dziś umywają i sprawiają, że nie W PEŁNI rozumiemy co mówimy, czasami?

W tej gramatyce chcę postawić dwie tezy. Po pierwsze wychodzę z założenia, że myśl i znaczenie w słowiańskiej zwłaszcza polskiej, gramatyce jest pierwotne w stosunku do form, które są służebne. Po drugie, chcę spojrzeć na materiał języka polskiego uwzględniając rzeczywiste jego tendencje np. koncept chwilowości i jednotliwości (Kopacki) który ja nazywam krotnością i trwałością. Chcę przywrócić Polakom szerokie spojrzenie całościowe i swiadomość ich korzeni. I dlatego ta gramatyka pokazuje przeobrażenia form czasownikowych, pokazuje źródła i powiązania. Dlatego także ta gramatyka powraca do pierwotnych dwu koniugacji plus jedna mieszana/błędna/zabłąkana. Tak wiem, pierwotnie mówiono w zasadzie o pięciu (Bąk Jaworski i inni) ale przypomnę, że ja powracam do aspektu krotności i długości, co usuwa nam niepotrzebne dwie koniugacje, będące w rzeczywistości tylko aspektami czasowników, a nie oddzielnymi czasownikami. Wszystko to dość dokładnie, obrazowo przedstawiam w tabelach.

Myślę, że dlatego tak trudno było gramatykę słowiańską, polską dobrze napisać, ponieważ wychodzono od koncepcji zachodniej, głównie łacińskiej. W ten sposób łacińskie gramatyczne pudełko próbowało pomieścić pełnię i bogactwo języka polskiego, pierwotnie prawdopodobnie po prostu jedynego słowiańskiego. Zauważcie że w ogóle Polacy nie byli za bardzo zainteresowani tworzeniem sobie gramatyki. Sami dla siebie jesteśmy sobie zrozumiali. Nie lubimy pudełek i ograniczeń. To obcokrajowiec Piotr Stojeński, Francuz, dla potrzeb obcokrajowców, dobry człowiek kalwin epoki renesansu epoki wolności w Polsce, stworzył gramatykę pierwszą. Jednak oparł się na łacinie. Właściwie w porządku. Robił to dla swoich ziomków z zachodu. Jednak niedobrze, że potem oparto na tym gramatyki dla Polaków. I stąd mamy bałagan, niesamowity bałagan i chaos, bo gdy próbuje się wcisnąć w pudełko zubożałe łacińskiego języka język tak pełny jak słowiański, to zawsze zostaje mnóstwo niuansów i wyjątków, które łacinnikom trudno było pojąć. Nie mam zamiaru pełnej gramatyki pisać. Może ktoś taką slowiańską kiedyś napisze. Nie wiem nawet czy naprawdę dzieci polskie mają taką potrzebę mieć taką gramatykę, ale znów.. na pewno nie mają potrzeby wciskać sobie do głowy zubożałej gramatyki po łacińsku, gdzie forma wyrasta ponad treść i wtedy wszystko jest chaosem i niejasnością. Bo co daje uporządkowanie formalne? Łacinnikom zachodnim daje poczucie bezpieczeństwa. Nam ? Nic – albo poczucie ograniczenia. Na pewno nie zrozumienie bogactwa naszej mowy…

Ja jednak chciałabym, by Polacy w ogóle, a szczególnie polskie dzieci rozumiały swój język. Chcę, by otrzymały książkę do gramatyki, która pokaże, że grama może być ciekawa. Jeśli wyjdziemy od myśli i znaczeń i dopasujemy do nich formy, pojawi się celowość. Ja tak tłumaczę języki obce. Zawsze zwracam uwagę na to PO CO zaistniał dany czas, forma. W jakim celu używamy tej a nie innej formy, co nam daje ta forma? Jak pełniej możemy się wysłowić, oddać swoją myśl, używając najbardziej precyzyjnie dobranej formy. W tej chwili sytuacja w języku polskim (i obcych) jest taka, że dzieci (i dorośli) nie zastanawiają się często nad tym co i jak mówią. Albo zastanawiają, ale… porzucają problem, bo wydaje się nierązwiązywalny (np. pomieszanie form krotnych chwilowych i ciągłych – to sprawia że czujemy się dziwnie mówiąc o czymś co robimy w tej chwili używając słowa które formalnie wyraża krótkość , jednokrotność – np. myję i „mywam”). Chcę też, by polskie dzieci rozumiały znaczenia słów, które używają, oraz znaczenia NAZW GRAMATYCZNYCH. To więc znajdziecie w tej książce.

Przy czym zaznaczam, ta książka nie ma ambicji odrzucenia całości pracy stuleci gramatyków i językoznawców. Proponuję tylko bardziej nowoczesne, albo właśnie … pierwotne podejście, prasłowiańskie. Ja zrobię tu taki wyjątek, taki malutki przyczynek. (artykuł będzie uzupełniany o języki obce dla porównania) Zrobię mały porządek wedle znaczeń i myśli tego jak mówimy o czynnościach, o naszych działaniach. A wszak działanie jest istotne. Rzeczowniki, przyznajmy, tak bardzo nie ucierpiały. Imiona, czyli obiekty i osoby nie ucierpiały, bo przenikliwi słowiańscy językoznawcy dostrzegli wszak, że potrzebujemy Miejscownika. Nadali też naszym deklinacyjnym przypadkom piękne słowiańskie nazwy, które wystarczy dobrze przedstawić dzieciom, zwrócić na nie uwagę i ich znaczenie, by zrozumiały o co chodzi w przypadkach! Jednak koniugacje są wielkim galimatiasem. Pan Tokarski całkiem niedawno, w dobrej wierze, dopisał ich 11 z podgrupami! Toż to szaleństwo, bo przecież nawet nasze klasyczne podręczniki do gramatyki podawały maksymalnie pięć. Może dlatego, że im dalej od źródła tym większy chaos i niezrozumienie. A może w tendencji do uczynienia jaśniejszym, czynimy wszystko jednak bardziej skomplikowanym? Wcześniejsze gramatyki wiedziały, że w zasadzie chodzi tu o inne ułożenie czasowników i aspektów, oraz o to, że nasza mowa bardzo się zmieniała choć… może też pozornie, bo nie chcieli gramatycy wysilić się i dopatrzeć zależności tam gdzie słowa się starzały… Może nie chcieli też gramatycy popatrzeć od innej strony. Spojrzeć nie przez pryzmat łaciny? Mianowicie – uważali, że to słowiański jest zdecydowanie podrzędny i zależny od łaciny i od niej wyszedł. Jednak skoro nijak się naszego języka do tej łaciny nie udawało przyciąć, ani do niemiecko-angielskich języków, to czemu nie odwrócić sytuacji? Otóż to polski/słowiański jest pierwotnym językiem. A więc w nim musiało być wszystko co teraz jest porozrzucane w różnych gramatykach innych, które sobie od nas pożyczyły koncepcje a nam ksiegi spaliły… Podobnie u nas są źródłosłowy wielu słów, które od nas wyszły i poszły na zachód, choć, i owszem, często wracały w odmienionej postaci. Znajdziecie w tej książce przykłady takich słów.

Przeszukałam języki, które znam. I ułożyłam od nowa. Zmieściły się tam i aspekty takie jak w angielskim, łacinie, (krotności i trwania) jak i dokonaności, a właściwie takie aspekty jak pierwotnie były nawet zauważone, ale potem zaniechane (Kopacki Gramatyka). Ale to wszystko musiało być inaczej ułożone. Śmiem twierdzić, że żaden zachodni język i obcokrajowiec gramatyk dobrze słowiańskiego nie zrozumiał. Zrobili z aspektów dokonanych i niedokonanych czasy, pomieszali wszystko w tych tabelkach swoich. Ale trudno. Polacy znów nie kwapili się do pracy w zakresie tworzenia własnej gramatyki, trzeba przyznać.

Oceńcie sami. Ja podzieliłam wszystko zupełnie inaczej niż to się dzieli do tej pory. Ani na modłę łacińską, ani angielską. Na naszą modłę. Po naszemu. Spójrzcie, czy nie jest jaśniej? A jeśli do kogoś to nie przemawia to zapraszam jednak do krytycznego spojrzenia i oceny z otwartością. Ja wiem! Jest po staropolsku. Wiele słów to tylko słowa wyciągnięte z lamusa, staropolskie, albo domniemania co do pierwotnego słowiańkiego polskiego. Ale zrobiłam to, by pokazać, jakie jest/było bogactwo polskiej mowy. Oraz , może , by pokazać , że nasze struktury nie do końca są zgodne z koncepcją języka łacińskiego. Nie przekonuję też nikogo, że należy dziś mówić „wyrozumować” czy „czczać”. Nie twierdzę, że tak należy mówić. Ten artykuł i przykłady w tabelach ma pewne rzeczy po prostu UNAOCZNIĆ. Mogę nie mieć racji, może to być w dużej mierze spekulacja, ale wiem, że może dać nam do myślenia w temacie naszego języka, jego historii, jego głębi.

Rozdział 1

Działanie w jego aspektach i podlegające mu formy gramatyczne

Jak wspomniałam we wstępie, trzeba pamiętać – wychodzę tu od tego CO chcemy powiedzieć, aby lepiej wytłumaczyć pewne aspekty. Mówimy o czynności, więc ważne jest JAK ją wykonamy, czyli aspekt. I wedle tego dzielimy cały dział koniugacyjny czyli dotyczący działaczy – czasowników.

1.1. ASPEKTY DZIAŁANIA :

1 wiadomo kto wykonuje czynność / nie wiadomo kto wykonuje czynność

2 ty robisz / ciebie robią

3 czynność na tym samy obiekcie / czynność na innym obiekcie

4 odpowiadasz / pytasz

5 mała możliwość duża możliwość

6 jeszcze robisz / już zrobiłeś dokonany niedokonany

7 potwierdzasz / przeczysz

8 robisz jednocześnie / robisz po kolei współczesność uprzedniość

9 nakaz zakaz

10 niemoc moc

1.2. Uwzględniam w tabelach następujące fakty:

Działanie zachodzi w przeszłości , teraźniejszości lub przyszłości

Działanie może być jednotliwe (nazwa gramatyka Konopackiego) jednokrotne/ w tej chwili lub częstotliwe (nazwa gramatyka Konopackiego) , częste.

1.3 MOŻLIWE PRZEOBRAŻENIA I KONTAMINACJE CZASOWNIKA:

być, istnieć, stać, iść, jeść

Pierwotne slowa mieszały się nakładały i zanikały. Tu jeszcze pokażę w małej tabeli wspólnej, jak zachodziły zmiany w słowach, zanim przejdziemy do tabel aspektów czasownikowych. Tak MOGŁY zachodzić zmiany. Nikt tego nie wie tak NAPRAWDĘ, choć naukowcy twierdzą, że wiedzą. Czy ktoś jednak kiedykolwiek słyszał język prasłowiański albo praindoeuropejski? Moje domniemania mogą więc być w dużej mierze tak samo trafne jak domniemania naukowców językoznawców, śmiem (śmię!) twierdzić. Choćby dlatego, że moje poczucie językowe pozbawione jest wpływu indoktrynacyjnego nauki zachodniej i jest bardzo bliskiej dobrego poczucia językowego Polki Słowianki pisarki, poetki (nieświetnej, ale jednak… )

Poniższa tabela pokazuje czasowniki ze sobą spokrewnione

Teraźniej stać istnieć	Teraźniej istnieć	Terazniejs istnieć	Terazniejszy istnieć	Teraźniej istnieć	Teraźniej istnieć	Teraźniejsjeść	Przeszly	przeszły	teraźniejszy	teraźniej	teraźn
stać	istnieć	Stawać się	Stawać się inna fonet.	Być może inna forma stawać się	Być możliwe że przejściowa forma być	być	stać	istnieć
stić	istić	iścić	iszczyć	jistić	jestić	jeść	stić	iścić	Iść	stać	być
Stę	istę	iścię	iszczę	jistę	jestę	ję	stęłam	iścięłam	Idę	stoję	jestem
stisz	istisz	iścisz	iszcisz	jistisz	jestiś	jesz	stiszłaś	iściszłaś	idziesz	stoisz	jesteś
Sti	isti	iści	iszci	jiszti	jesti	je	stiła	iściła	idzie	stoi	jest
stimy	istimy	iścimy	iszczymy	jistimy	jestimy	jemy	stimyłyśmy	iścimyłyśmy	idziemy	stoimy	jesteśmy
stitie	istitie	iścicie	iszczycie	jisticie	jestecie	jecie	stitiełyście	iściciełyście	idziecie	stoicie	jesteście
stą	istą	iścią	iszczą	jistą	jestą	ją	stąły	iściąły	idą	stoją	są
Stać	istać	iściać	iszczać	jistać	jestać	Jaść	stać	iściać		stawać	bywać
Stam	istam	iściam	iszczam	Jistam	jestam	jam	stamłam	iściamłam		staję	bywam
Stasz	istasz	iściasz	iszczasz	jistasz	jestaś	jasz	staszłaś	Iściaszłaś		stajesz	bywasz
Sta	ista	iścia	iszcza	jista	jesta	ja	stała	iściała		staje	bywa
Stamy	istamy	iściamy	iszczamy	jistamy	jestamy	jamy	stamyłyśmy	iściamyłyśmy		stajemy	bywamy
statie	istatie	iściacie	iszczacie	jistacie	jestacie	jacie	statiełyście	iściaciełyście		stajecie	bywacie
stają	istają	iściają	iszczają	jistają	jestają	jają	stająły	iściająły		stają	bywają

1.4 . PORÓWNANIE Z INNYMI JĘZYKAMI

Spekulacje na temat odmian i pochodzenia czasowników

Obecne być	Dawne prawdop: być, szyć, tworzyć ślad,siać,siekać, sikać ssać…	Dawne stawać	Dawne istnieć	Bić, bać, uderzać…	Wić, wiedzieć	Fra być	Hisz być	Hiszp stawać się być (jakimś, w jakimś nastroju)	Ang być	Łac być
być	sić	stić	iścić	Bić	wić	etre	ser	estar	be	esse
jestem	się	Stę	iścię	Bię	wię	suis	soy	estoy	am	sum
jesteś	siś	stisz	iścisz	Bisz	wisz	es	eres	estas	are	es
jest	si	Sti	iści	Bi	wi	est	es	esta	is	est
jesteśmy	simy	stimy	iścimy	Bimy	wimy	sommes	somos	estamos	are	sumus
jesteście	sicie	stitie	iścicie	Bicie	wicie	etes	sois	estais	are	estis
są	sią	stą	iścią	Bią	wią	sont	son	estan	are	sunt
bywać	siać	Stać	iściać	Biać	wiać
bywam	siam	Stam	iściam	Biam	wiam
bywasz	siasz	Stasz	iściasz	biasz	wiasz
bywa	sia	Sta	iścia	bia	wia
bywamy	siamy	Stamy	iściamy	biamy	wiamy
bywacie	siacie	statie	iściacie	biacie	wiacie
bywają	siają	stają	iściają	biają	wiają

1.5. Problem aspektu DOKONANY / NIEDOKONANY – etymologia

W kolejnych wszystkich aspektach chce pokazać że język polski jest maksymalnie logiczny i miał wyjściowo wszystkie możliwe aspekty i pełnię, bogactwo. A formy były służebne wobec myśli, znaczenia. I nie było chaosu. Była pełna odpowiedniość i logika.

Co do tabeli 6 w rozdziale pierwszym, dokonany niedokonany:

W łacinie jest to imperfectus perfectus, który jest pochodnym od polskiego:

fac = wyk

fc = wk

f=v (na mocy prawa dźwięczności bezdźwięczności)

c =k

Wyk/onać = per facere , perfectus (łac) , perfect (ang) , parfait (fr)

robić przyzwyczajać się przywykać wykonać przywykłem zwykłem…

perfectus = przywyknięty = dokonany

Wyknę, przy/wykać – jak się ma do knę (konam)?

zawierało w sobie moim zdaniem zarówno słowo „wę”(wić, wiedzieć, widzieć) jak i kończyć „knę”

czyli KOŃCZYĆ NAUKĘ, WIEDZĘ i dalej:WYKONAĆ, PRZYWYKNĄĆ, NAUCZYĆ SIĘ

Wić to było wić wijać zwijać widzieć wiedzieć / wę wię wiję wiem zwę, nazwę

1. z(ż)wę wę 1 wyknę 1 Knę (umieram konam znikam itd)

2 zwisz wisz 2 wyknisz 2 knisz

3 zwi wi 3 wyknie 3. kni

1 zwimy wimy 1 wykniemy 1 knimy

2 zwicie wicie 2 wykniecie 2 knicie

3 zwią wią 3 wykną 3 kną

1 zwykam wykam 1 wyknam 1 knam

2 zwykasz wykasz 2 wyknasz 2 knasz

3 zwyka wyka 3 wykna 3 knam

1 zwykamy wykamy 1 wyknamy 1 knamy

2 zwykacie wykacie 2 wyknacie 2 knacie

3 zwykają wykają 3 wyknają 3 knają

Uważam że od tych słów są słowa wszystkie – faire, facere, vis, vivre, vivere, can, acknowledge, know, knowing,

ALBO jeszcze z kontaminacji – k – now == ku nowemu , nowe

Tabele tu zawarte i przemyślenia mają jeden główny cel – zachęcić do myślenia o histoii języka polskiego, o naszych korzeniach oraz o zmianach jakie zaszły. Ma za cel również uzyskanie świadomości jak wiele wpływów obcych mimo wszystko języka nie zniszczyło. Są w nim ślady najdawniejszej logiki , gramatyki, kultury. Chodzi mi też o to, by czytelnik połączył punkty, by zrozumiał które słowa były ze sobą powiązane w rodziny, i dzięki temu zyskał głębszą wiedzę na temat znaczeń języka polskiego. Może też te tabele zachęcą czytelnika do używania znaczeń, które wydają nam się jakby… niepoprawne, choć, nie są. Jak „wstawamy” – i wszelkich innych form aspektu jednotliwego i częstotliwego. Zachęcam!

1.6. Tabele aspektów

ASPEKT 1

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1

Do mówienia o tym służą czasowniki odmienne (odmienione przez osoby, liczby i rodzaje i czasy) i bezosobowe

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1
KONIUGACJA 1 czcić , u/czczać
Osobowy wiadomo kto robi		prze	ter	przy
	jednotliwy	1 czciłam	Czczić 1 czcz- ę 2. czci-sz 3 czci- 1. czci-my 2. czci- cie 3. czcz-ą	1 będę czcić/ł/ła/ło
	częstotliwy	1 uczczałam	Uczczać 1 uczcz – am 2 uczcz – asz 3 uczcz – a 1 uczcz- amy 2 uczcz – acie 3 uczcz – ają	1 będę czczać/ł/ła/ło
Bezosobowy nie wiadomo kto robi	jednotliwy	Czcz- ono	Czcz- i się	Będzie się czcić
Bezosobowy nie wiadomo kto robi	częstotliwy	u/czcz – ano	Czcz – a się	Będzie się czczać

Inne wg starych form (dokładna analiza w drugiej części książki) : smucę/smucam wi(e)dzę/ wi(e)dzam, gładzę gładzam, kład(z)ę/kład(z)am, kłócę /kłócam chwalę/ chwalam cierpię/cierp(i)am bi(j)ę/bi(j)am , niesę /n(ie)as(z)am, morzę, mo(a)rzam, n(i)os(z)ę nio(a)s(z)am , słyszę słysz(ch)am , mrę m(ie)ram , piekę/piekam , ważę/ważam słyszę/ słucham toczyć/taczam mierzyć/mierzać mrzy(e)ć/ m(a)rzać mia(e)rać , otoczę otokam , piszę piszam,zaproszę zapr(o)aszam ciągnę/ciągać chudn(i)ąć/chudzać

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1
KONIUGACJA 2
Osobowy		prze	ter	przy
	jednotliwy		Czuć 1. czu -ję 2 czu -jesz 3 czu – je 1 czu- jemy 2 czu – jecie 3 czu – ją
	częstotliwy		Czuj/wać 1 czu – jwam 2 czu – jwasz 3 czu – j/wa 1 czu – j/wamy 2 czu – j/wacie 3 czu – wają
Bezosobowy	jednotliwy	Czu – to	Czu- je się	Będzie czuć/ł/ła/ło
	częstotliwy	Czu – wano	Czu -wa się

Inne staję/stawam, psuję/psuj(w)ać , pluję/pluwam czuję / czuwam wia(e)ję / wie(a)wam smutnieję/smutniewam, dnieję/dniewam młodnieję/młodniewam starzeję/starzewam, potokuję /potokiwam a(o)ta(o)kuję/(o)at(o)akiwam , pisuję/pisywam zawinę/zawijać sunę/suwam skakuję/skakiwać wiążę/wiązywać lać/lewać zdejmuję/ zdejmować tłukuję/ tłukiwam

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1
KONIUGACJA 3 mieszana/BŁĘDNA
Osobowy		prze	ter	przy
	jednotliwy		Rozumieć 1 rozumi -em 1k bł 2 rozumi -esz 1k fon 3 rozumi -e 1k fon 1 rozumi -emy 1k f 2 rozumi -ecie 1k f 3 rozumi -eją bł
	częstotliwy		Rozumować 1. rozum -uję 2k częs 2 rozum-ujesz 2k częs 3 rozum-uje 2k częs 1 rozum-ujemy 2k cze 2 rozum-ujecie 2k częs 3 rozum-ują 2k bł
Bezosobowy	jednotliwy	Rozumiano	Rozumie się
	częstotliwy	Rozumowano	Rozumuje się

Inne – umieć , pisać

ASPEKT 2

Czynność bierność tabela 2

Do mówienia o tym służy: czasownik być odmieniony przez osoby, liczby, rodzaje, czasy + forma imiesłowu biernego lub czynnego.

Czynność bierność tabela 2 kon1
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Ty robisz czynny	jednotliwy	Był czczęcy	Jestem/jest/są czcz-ęcy	Będę czczęcy
Ty robisz czynny	częstotliwy	był czczący	jestem/jest/są czcz-ący	Będę czczący
Ciebie robią – bierny	jednotliwy	Był uczczony	Jest uczcz-ęty
Ciebie robią – bierny	częstotliwy	był uczczany	Jest uczcz-any

mucę/smucam wi(e)dzę/ wi(e)dzam, gładzę gładzam, kład(z)ę/kład(z)am, kłócę /kłócam chwalę/ chwalam cierpię/cierp(i)am bi(j)ę/bi(j)am , niesę /n(ie)as(z)am, morzę, mo(a)rzam, n(i)os(z)ę nio(a)s(z)am , słyszę słysz(ch)am , mrę m(ie)ram , piekę/piekam , ważę/ważam słyszę/ słucham toczyć/taczam mierzyć/mierzać mrzy(e)ć/ m(a)rzać mia(e)rać , otoczę otokam , piszę piszam,zaproszę zapr(o)aszam ciągnę/ciągać chudn(i)ąć/chudzać

Czynność bierność tabela 2 kon2
			Przeszłosć		Teraźniejszość	Przyszłość
Ty robisz czynny	jednotliwy	Byłem czujący		Jestem czu-jący
	częstotliwy			Jestem czu-wający
Ciebie robią – bierny	jednotliwy			Jestem czu-ty
	częstotliwy			Jestem od/czu-wany

Inne: stanięty/stawany, psuty/psuwany, pluty/pluwany, wiejący / wiewany wiewnięty, smutniejący/smutniewany, dniejący/dniewany, młodniejący/młodnięty/, starzejący/starzewany, potokujący /potokiwający, potoknięty, potokiwany, atakujący, ataknięty, atakowany, atakiwany, pisujący/pisywany zawijający/zawijany sunący/suwany, skakujący/skakiwany wiążący/wiązywany lejący/lewany, zdejmujący/ zdejmowany tłukuję/ tłukiwam

Czynność bierność tabela 2 kon 3
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Ty robisz czynny	jednotliwy		Jestem rozumiejący
Ty robisz czynny	Częstotliwy		Jestem rozumiewający
Ciebie robią – bierny	jednotliwy		Jestem rozumięty
Ciebie robią – bierny	częstotliwy		Jestem rozumiany

Inne : Umiejący, umiany

ASPEKT 2

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3

Do mówienia o zwrotności lub odwrotności (czynności na tej samej osobie lub na innej osobie) służą czasowniki odmienione przez osoby, liczby, rodzaje, czasy oraz zaimki w przypadku odpowiednim

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3 kon 2
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robić samo się , robić sobie	jednotliwość		Czci się
	częstotliwość		uczcza się
Robić komuś –	jednotliwość		czci mi
	częstotliwość		uczcza mi

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3 kon 2
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robić samo się , robić sobie	jednotliwość	Czytało si(ę)	Czuję si(ę)	Będzie czytać się
	częstotliwość		Czuwa się
Robić komuś –	jednotliwość	Czytała mi	Czuję mi	Będzie czytać mi
	częstotliwość		Czuwam mi

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3 kon3
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robić samo się , robić sobie	jednotliwość		rozumiem się
	częstotliwość		pororozumiewam się
Robić komuś –	jednotliwość		Rozumiem ciebie
	częstotliwość		rozumiewam z tobą

ASPEKT 3

pytanie / odpowiedź tabela 4

Aby pytać i odpowiadać należy użyć form czasownika odmienionego przez osoby, liczby, rodzaje, czasy; umieszczonego w odpowiednim typie zdania ze znakiem zapytania oraz zaimkiem pytającym „czy” albo bez zaimka, z kropką na końcu.

Koniugacja 1

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 4 kon1
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robić samo się , robić sobie	jednotliwość	Czy czcziłem ?	Czy czczę?	Czy będę czczić?
	częstotliwość	Czy czciałem?	Czy czczciam?	Czy będziesz czcziać?
Robić komuś –	jednotliwość	Tak, czytałem	Tak, czczę	Tak będę czczić
	częstotliwość		Tak czcziam	Take będę czciać

Koniugacja 2

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 4 kon2
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robić samo się , robić sobie	jednotliwość	Czy czułem ?	Czy czuję?	Czy będę czuć?
	częstotliwość	Czy czuwałem?	Czy czuwam?	Czy będę czuwać?
Robić komuś –	jednotliwość	Tak, czuwałem	Tak, czuję	Tak będę czuwać
	częstotliwość		Tak czuwam

Koniugacja 3

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 4 kon3
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robić samo się , robić sobie	jednotliwość	Czy czytałem ?	Czy czytam?	Czy będę czytać?
	częstotliwość	Czy czytywałeś?	Czy czytujesz?	Czy będziesz czytywał?
Robić komuś –	jednotliwość	Tak, czytałem	Tak, czytam	Tak będę czytać
	częstotliwość		Tak czytuję

ASPEKT 4

Mała możliwość/duża możliwość

koniugacja 1

Mała możliwość , duża możliwość tabela 5
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Mała możliwość	jednotliwość	Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czcziłbym był	Gdybym miał okazję, czczciłbym	Gdybym miał okazję, uczczę
	częstotliwość	Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czczałbym był	Gdybym miał okazję, czczałbym	Gdybym miewał okazję, uczczam
Duża możliwość	jednotliwość	Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czcziłem	Gdy mam okazję czczę	Gdy będę miewał okazję uczczę
	częstotliwość	Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czczałem	Gdy mam okazję czczam	Gdy będę miewał okazję uczczam

koniugacja 2

Mała możliwość , duża możliwość tabela 5
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Mała możliwość	jednotliwość	Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czułbym był	Gdybym miał okazję, czułbym	Gdybym miał okazję, poczułbym
	częstotliwość	Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czuwałbym był	Gdybym miał okazję, czuwałbym	Gdybym miewał okazję, odczuwałbym
Duża możliwość	jednotliwość	Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czułem	Gdy mam okazję czytam	Gdy będę miał okazję poczuję
	częstotliwość	Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czuwałem	Gdy mam okazję czytam	Gdy będę miewał okazję poczuwam

koniugacja 3

Mała możliwość , duża możliwość tabela 5
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Mała możliwość	jednotliwość	Gdybym (jeślibym)był miał okazję, rozumiałbym był	Gdybym miał okazję, rozumiałbym	Gdybym miewał okazję, zrozumiem
Mała możliwość	częstotliwość	Gdybym (jeślibym)był miał okazję, rozumiewałbym był	Gdybym miał okazję, rozumiewałbym	Gdybym miewał okazję, zrozumiewam
Duża możliwość	jednotliwość	Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, rozumiałem	Gdy mam okazję rozumiem	Gdy będę miewał okazję zrozumiem
Duża możliwość	częstotliwość	Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, rozumiewałem	Gdy mam okazję rozumiewam	Gdy będę miewał okazję zrozumiewam

ASPEKT 6

jeszcze robisz / już robiłeś

Do wyrażania aspektu tego służą imiesłowy przymiotne. W poniższej tabeli polskie formy mogą znaczy, że ktoś komuś czyta ale też PRZEDE WSZYSTKIM, ŻE JA TO ZROBIŁAM WCZEŚNIEJ I MAM ZALICZONE..

W rzeczywistości uważam, że w dzisiejszych gramatykach te dwa aspekty zestawione w poniższej tabeli są używane wymiennie, kontaminowane, mieszane, podczas gdy to nie jest to samo – nawet w naszym polskim języku, gdzie wskutek (prawdopodobnie) nieużywania takiej koncepcji gramatycznej i niezwracania uwagi na ten aspekt, pewne formy wypadły z użycia.

Oczywiście one wypadły – język wyrzucił (trudno dojśc dziś NAPRAWDĘ dlaczego) formy aspektu dokonanego częstotliwego.

Formy dla dokonanego aspektu tworzy się przez dodane przyrostka.

koniugacja 1

Jeszcze robisz / już zrobiłeś tabela 6 (perfectus imperfectus) koniugacja 1
		Przeszły czas	Teraźniejszy czas	Przyszły czas
Jeszcze robisz – niedokonany imperfectus	jednotliwość	1. miałem robione 2. miałeś robione 3. miał robione 1. mieli robione 2. mieliście robione 3. mieli robione	1. mam robione teraz	1 będę miał robione w przyszły wtorek
	częstotliwość	1. miałem rabiane 2. miałeś rabiane 3. miał rabiane 1. mieliśmy rabiane 2 mieliście rabiane 3 mieli rabiane	1 mam rabiane co tydzień	1 będę miał rabiane przez tydzień od wtorku
Już zrobiłeś – dokonany perfectus	Jednotliwość	1. miałem wyrobione 2. miałeś wyrobione 3. miał wyrobione 1. mieli wyrobione 2. mieliście wyrobione 3. mieli wyrobione	1 mam wyrobione (już w ręku)
	częstotliwość	1. miałem wyrabiane 2. miałeś wyrabiane 3. miał wyrabiane 1. mieliśmy wyrabiane 2 mieliście wyrabiane 3 mieli wyrabiane	1 mam wyrabiane za każdym razem od nowa gdy się zgubi

koniugacja 2

Jeszcze robisz / już zrobiłeś tabela 6 (perfectus imperfectus) koniugacja 1
		Przeszły czas	Teraźniejszy czas	Przyszły czas
Jeszcze robisz – niedokonany imperfectus	jednotliwość	1. miałem dane 2. miałeś dane 3. miał dane 1. mieli dane 2. mieliście dane 3. mieli dane	1. mam dane	1 będę miał dane
	częstotliwość	1. miałem dawane 2. miałeś dawane 3. miał dawane 1. mieliśmy dawane 2 mieliście dawane 3 mieli dawane	1 mam wydane	1 będę miał wydawane
Już zrobiłeś – dokonany perfectus	Jednotliwość	1. miałem wydane 2. miałeś wydane 3. miał wydane 1. mieli wydane 2. mieliście wydane 3. mieli wydane
	częstotliwość	1. miałem wydawane 2. miałeś wydawane 3. miał wydawane 1. mieliśmy wydawane 2 mieliście wydawane 3 mieli wyradawane

koniugacja 3

Jeszcze robisz / już zrobiłeś tabela 6 (perfectus imperfectus) koniugacja 3
		Przeszły czas	Teraźniejszy czas	Przyszły czas
Jeszcze robisz – niedokonany imperfectus	jednotliwość	1. miałem rozumiane 2. miałeś rozumiane 3. miał rozumiane 1. mieli rozumiane 2. mieliście rozumiane 3. mieli rozumiane	1. mam dane	1 będę miał dane
	częstotliwość	1. miałem rozumiewane 2. miałeś rozumiewane 3. miał rozumiewane 1. mieliśmy rozumiewane 2 mieliście rozumiewane 3 mieli rozumiewane	1 mam wydane	1 będę miał wydawane
Już zrobiłeś – dokonany perfectus	Jednotliwość	1. miałem wyrozumiane 2. miałeś wyrozumiane 3. miał wyrozumiane 1. mieli wyrozumiane 2. mieliście wyrozumiane 3. mieli wyrozumiane
	częstotliwość	1. miałem wyrozumiewane 2. miałeś wyrozumiewane 3. miał wyrozumiewane 1. mieliśmy wyrozumiewane 2 mieliście wyrozumiewane 3 mieli wyrozumiewane

ASPEKT 7

potwierdzasz / przeczysz

Dla wyrażenia idei potwierdzenia/zgody lub zaprzeczenia możemy użyć przede wszystkim słowa Tak, lub Nie, oraz przy odmianie czasownika używamy w zaprzeczeniu partykuły „nie”

koniugacja 1

Potwierdzanie przeczenie 7
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Potwierdzasz	jednotliwe	Tak, robiłem	Tak, robię	Tak, będę robił
	częstotliwe	Tak, rabiałam	Tak, rabiam	Tak, będę rabiał
Przeczysz	jednotliwe	Nie, nie robiłem	Nie, nie robię	Nie, nie będę robić
	częstotliwe	Nie, nie rabiałem	Nie, nie rabiam	Nie, nie będę rabiać

koniugacja 2

Potwierdzanie przeczenie 7
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Potwierdzasz	jednotliwe	Tak, czułem	Tak, czuję	Tak, będę czuć
	częstotliwe	Tak, czuwałem	Tak, czuwam	Tak, będę czuwał
Przeczysz	jednotliwe	Nie, nie czułem	Nie, nie czuję	Nie, nie będę czuć
	częstotliwe	Nie, nie czuwałem	Nie, nie czuwam	Nie, nie będę czuwać

Koniugacja 3

błędna/mieszana

Potwierdzanie przeczenie 7
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Potwierdzasz	jednotliwe	Tak, rozumiałem	Tak, rozumiem	Tak, będę rozumieć
	częstotliwe	Tak, rozumowałem	Tak, rozumuję	Tak, będę rozumować
Przeczysz	jednotliwe	Nie, nie rozumiałem	Nie, nie rozumiem	Nie, nie będę rozumieć
	częstotliwe	Nie, nie rozumowałem	Nie, nie rozumuję	Nie, nie będę rozumować

ASPEKT 8

współczesność / uprzedniość

Dla wyrażenia tej idei języka jaką jest uprzedniość (jedna czynność następuje przed drugą) oraz współczesność (obie czynności odbywają się jednocześnie) używamy imiesłowów nieodmiennych uprzednich dla pierwszej opcji (uprzedniość) i wspólczesnych imiesłowów – dla drugiej opcji (współczesność) – w jednej z części zdania złożonego (krótszej). W drugiej zaś części, za lub przed przecinkiem, używamy formy odmiennej czasownikowej. Elementy zdania złożonego są zamienne :

Czytając, komentował.

Komentował, czytając.

Koniugacja 1

Współczesność, uprzedniość tab 8
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robisz jednocześnie coś – współczesnośc	jednotliwość	Czytając, robił.	Czytając, robi.	Czytając, będzie robił
Robisz jednocześnie coś – współczesnośc	częstotliwość	Czytając, rabiał	Czytając, rabia.	Czytając, będzie rabiał
Robisz coś po kolei, uprzedniość następność	jednotliwośc	Przeczytawszy , robił	Przeczytawszy , robi	Przeczytawszy, będzie robić.
Robisz coś po kolei, uprzedniość następność	częstotliwość	Przeczytawszy, rabiał.	Przeczytawszy, rabia.	Przeczytawszy, będzie rabiał.

Koniugacja 2

Współczesność, uprzedniość tab 8
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robisz jednocześnie coś – współczesnośc	jednotliwość	Czytając, czuł	Czytając, czuję	Czytając, będzie czuć
Robisz jednocześnie coś – współczesnośc	częstotliwość	Czytając, czuwał	Czytając, czuwam.	Czytając, będzie czuwać
Robisz coś po kolei, uprzedniość następność	jednotliwośc	Przeczytawszy ,czuł	Przeczytawszy , czuję	Przeczytawszy, będzie czuć
Robisz coś po kolei, uprzedniość następność	częstotliwość	Przeczytawszy, czuwał	Przeczytawszy, czuwam	Przeczytawszy, będzie czuwać

Koniugacja 3

Współczesność, uprzedniość tab 8
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
Robisz jednocześnie coś – współczesnośc	jednotliwość	Czytając, rozumiał	Czytając, rozumie	Czytając, będzie rozumieć
Robisz jednocześnie coś – współczesnośc	częstotliwość	Czytając, rozumiewał	Czytając, rozumiewa.	Czytając, będzie rozumiewać
Robisz coś po kolei, uprzedniość następność	jednotliwośc	Przeczytawszy , rozumiał	Przeczytawszy , rozumie	Przeczytawszy, będzie rozumieć
Robisz coś po kolei, uprzedniość następność	częstotliwość	Przeczytawszy, rozumiewał	Przeczytawszy, rozumiewa	Przeczytawszy, będzie rozumiewać

ASPEKT 9

rozkazujesz / prosisz

Koniugacja 1

Nakaz/ prośba tab 9
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
nakaz	jednotliwość		rób!	Będziesz robić!
nakaz	częstotliwość		Rabiaj!	Będziesz rabiać!
prośba	jednotliwośc	Czy mogłem robić?	Czy mogę robić?	Czy będe mógł robić?
prośba	częstotliwość	Czy mogłem rabiać?	Czy mogę rabiać?	Czy będę mógł rabić?

Koniugacja 2

Nakaz/ prośba tab 9
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
	jednotliwość		Czuj!	Będziesz czu ć!
	częstotliwość		Czuwaj!	Będziesz czuwać!
	jednotliwośc	Czy mogłem czuć?	Czy mogę czuć?	Czy będę mógł czuć?
	częstotliwość	Czy mogłem czuwać?	Czy mogę czuwać?	Czy bęę mógł czuwać?

Koniugacja 3

Nakaz/ prośba tab 9
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
	jednotliwość		Rozum!	Będziesz rozumieć!
	częstotliwość		Rozumuj!	Będziesz rozumować!
	jednotliwośc	Czy mogłem rozumieć?	Czy mogę rozumieć?	Czy będę mógł rozumieć?
	częstotliwość	Czy mogłem rozumować?	Czy mogę rozumować?	Czy będę mógł rozumować?

ASPEKT 10

nie masz mocy / masz moc

Koniugacja 1

Współczesność, uprzedniość tab 10
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
NIEMOC obowiązek	jednotliwość	Musiałam robić	Muszę robi ć	Będę musiała robić
NIEMOC obowiązek	częstotliwość	Musiałam rabiać	Muszę rabiać	Będę musiała rabiać
MOC Chęć możliwość	jednotliwośc	Mogłam robić chciałam robić	Mogę robić chcę robić	Będę musiała robić będę mogła robić
MOC Chęć możliwość	częstotliwość	Mogłam rabiać chciałam rabiać	Mogę rabiać chcę rabiać	Będę mogła rabiać chcę rabiać

Koniugacja 2

Współczesność, uprzedniość tab 8
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
NIEMOC obowiązek	jednotliwość	Musiałam czuć	Muszę czuć	Będę musiała czytać
NIEMOC obowiązek	częstotliwość	Musiałam czuwać	Muszę czuwać	Będę musiała czytywać
MOC Chęć możliwość	jednotliwośc	Mogłam czu ć chciałam czuć	Mogę czuć chcę czuwać	Będę musiała czytać będę mogła czytać
MOC Chęć możliwość	częstotliwość	Mogłam czuwać chciałam czuwać	Mogę czuwać chcę czuwać	Będę mogła czytywać chcę czytywać

Koniugacja 3

Współczesność, uprzedniość tab 8
		Przeszłosć	Teraźniejszość	Przyszłość
NIEMOC obowiązek	jednotliwość	Musiałam rozumieć	Muszę rozumieć	Będę musiała rozumieć
NIEMOC obowiązek	częstotliwość	Musiałam rozumiać	Muszę rozumiewać	Będę musiała rozumiewać
MOC Chęć możliwość	jednotliwośc	Mogłam rozumieć chciałam rozumieć	Mogę rozumieć chcę rozumieć	Będę musiała rozumieć będę mogła rozumieć
MOC Chęć możliwość	częstotliwość	Mogłam czytywać chciałam czytywać	Mogę rozumiewać chcę rozumiewać	Będę mogła rozumiewać chcę rozumiewać

Rozdział 2

W tym rozdziale chciałabym zaproponować podróż w głąb Słowiańszczyzny i Polszczyzny. Zastanowiłam się dłużej nad fenomenem pochodzenia słów. Uznałam, że pierwotnie to musiały być oczywiście bardzo krótkie słowa. Krótkie to znaczy jednosylabowe. I takie słowa odnajdywałam. Dzieliłam wiele wiele słów na cząstki, bawiąc się nimi, jak poeta. Ułożyłam potem efekt tej pracy w tabelach. Myślę, że da do myślenia i Wam. Można zauważyć, jak wiele słów w naszej mowie jest bardzo pierwotnych. Te czasowniki mają bardzo szerokie znaczenia i tylko w miare upływu czasu stają się coraz bardziej wąskie i precyzyjne. I wtedy zachodzą zmiany koniugacyjne, zanikają niektóre formy. Ale fascynujące jest takie szukanie korzeni znanych nam słów. W tabelach znajdziecie zarówno stare słowa jak i obecne odpowiedniki, używane teraz. Podczas gdy w poprzednich tabelach nie używałam prawie przedrostków prezentując „gołe” pierwotne słowa, czasem szokujące w formie by pokazać dobrze aspekt częstotliwości i jednotliwości, tu podaję wspólczesne głównie formy, byście zobaczyli jak nasze słowa są bardzo szeroko spokrewnione, jakie bogate mamy rodziny słów. Czasem straciliśmy świadomośc, skąd dane słowo przyszło i jakich ma braci. Chcę tę świadomośc przywrócić.

Także, jak napisze w rozdziale o zapożyczeniach, fascynujące może być odkrycie, całkiem albo bardzo bardzo prawdodobne, że zanim myśmy jakiekolwiek słowa zaczęli zapożyczać z zachodu czy wschodu, nasze słowa już tam dawno temu zawędrowały. Potem tylko wracały do nas jak starzy znajomi, w nieco innej formie ale wciąż z tym samym głębokim rdzeniem. I dlatego wiele zapożyczeń nie odczuwamy jako obcych. Przykładów dosyć będzie w rozdziale o zapożyczeniach.

2.1. Czasowniki w pierwotnych szerokich znaczeniach alfabetycznie (tak mogły powstawać słowa). Podaję tu możliwe konotacje i efekty rozbudowy pierwszego rdzenia.

b – bić bać uderzać niszczyć łamać zabierać

c – cić cać czać – czuć czynić robić

d – dić, dać =dać, dziać się, działać

f – fić, fać – dymić oddychać palić nadymać się

g – gić, gać, żić, żeć żać – chodzić biegać gonić żyć żenić ścinać żażyć palić, być gorącym, kąsać

h = ch = sz = s = si = hić hać – chować, kryć, szukać, złapać, mieścić w środku/ kryć, chuć, chęć…

j -jić jać – być jeść istnieć iść brać trzymać

k – kić kać – skakać biegać szybko zmieniać miejsce,

l ł– lić lać legać , zalęgać , tworzyć budować, lepić, gotować robić jedzenie, lubić, chodzić po lesie, polować, łowić, lękać się, leczyć

m – mieć mówić

n – nić nać, unicestwiać, czynić zło, niszczyć

p – pić piać – nadymać, pić, nawadniać , wystawać, piać śmiać śpiwać

r – rić, rzyć, ryć, pisać, wykonywać coś rękami,

s – sę, sić, sać = robić ślad, także ślad taki jak wąż, iść szlakiem, tworzyć szlak, ssać, syczeć, szyć, sikać, kapać drobnymi kroplami, iść

t – tić, tać, taić, topić, stopić, ? Ginąć zmniejszać się, być tycić. tyć ? Kojarzy mi się z kobietą w ciąży która tyje ale dlatego że kryje w sobie sekret 🙂

w – wę, wić, wać – wić, wić gniazdo, zakładać dom, wiedzieć, tworzyć, budować, być mądrym.. Taki mądry był wąż i wiedźma. Wąż – wie zna – życie / wiedźma – ma i daje wiedzę

z – zić, żyć =żyć, zobaczyć widzieć, żażyć, dawać ciepło

2.2. TABELE ODMIAN CZASOWNIKÓW

ZESTAWIENIE WEDLE ASPEKTU KRÓTKOŚĆ/DŁUGOŚĆ

PORÓWNAWCZO – JAKA FORMA BYŁA / JAKA FORMA JEST

Koniugacja 1 STIĆ ŚCIĆ SZCZIĆ ZIŚĆIĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			ść -ić szcz-ić	Ziśc-ić
jednotliwy	iściłam	ziściłam	ści-ę ści-isz ści-i ści-imy ści-icie ści-ą	Ziszcz-ę ziśc-isz ziśc-i ziśc-imy ziśc-icie ziszcz-ą	Będę iścić	Będę iścić
bezpokol			ści-ać	ziszczać
częstotliwy	iściałam	ziściałam	ści-am ści-asz ści-a ści-amy ści-acie ści-ają	Ziszcz-am ziszcz-asz ziszcz-a ziszcz-amy ziszcz-acie ziszcz-ają	Będę iściać	Będę ziszczać

Koniugacja 1 CZTIĆ CZCIĆ ZAZDROŚCIĆ ROŚCIĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			stić rostić rościć	Ros-t-n-ąć rościć zazdrościć
jednotliwy			Ro-st-ę Ro-st-isz Ro-st-i Ro-st-imy Ro-st-icie Ro-st-ą	Roszcz-ę rosnę roścz-isz rośniesz rośc-i rośnie rośc-imy rośniemy rośc-icie rośniecie roszcz-ą rosną
bezpokol			Ro-st-ać	Zazdraszczać dorastać
częstotliwy			Ro-st-am Ro-st-asz Ro-st-a Ro-st-amy Ro-st-acie Ro-st-ają	Zazdraszczam dorastam zazdraszczasz dorastasz zazdraszcza dorasta zazdraszczamy dorastamy zazdraszczacie dorastacie zazdraszczają dorastają

Koniugacja 1 CZTIĆ CZCIĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Cztić czcić czczić	czcić
jednotliwy			czci-ę czci-isz czc-i czc-imy czc-icie czcz-ą	czcz-ę czc-isz czc-i czc-imy czc-icie czcz-ą
bezokol			ści-ać	u-czczać
częstotliwy			czci-am czci-asz czcia-a czci-amy czci-acie czci-ają	czcza-am czcz-asz czcz-a czcz-amy czcz-acie czcz-ają

Koniugacja 1 GŁADIĆ GŁADZIĆ GŁADZIAĆ GŁADZAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Gładić gładzić	gładzić
jednotliwy			gładz-ę gładz-isz gładz-i gładz-imy gładz-icie gładz-ą	gładz-ę gładz-isz gładz-i gładz-imy gładz-icie gładz-ą
bezpokol			gładz-ać	Wy/gładz-ać
Częstotliwy			gładz-am gładz-asz gładz-a gładz-amy gładz-acie gładz-ają	wygładz-am wygładz-asz wygładz-a wygładz-amy wygładz-acie wygładz-ą bł

Koniugacja 1 MIEĆ TRZY-MAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			M-eć mieć 1kon	Mieć grzmieć
jednotliwy			m-ę m-isz m-i m-imy m-icie m-ą	Grz-m-i-ę grz-m-isz grz-m-i grz-m-imy grz-m-icie grz-m-i-ą
Bezokol			M-ać	Mieć
Częstotliwy			m-am m-asz m-a m-amy m-acie m-ają	M-am m-asz m-a m-amy m-acie m-ają

Kon 1 mówić

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Mó/wić	Mówić
jednotliwy			Mó/wi-ę mó/wisz mó/wi mó/wi mó/wimy mó/wicie mó/wią	Mówi-ę mówisz mówi mówi mówimy mówicie mówią
Bezokol			Ma/wiać	Mawiać
Częstotliwy			Ma/wiam ma/wiasz ma/wia ma/wiamy ma/wiacie ma/wiają	Mawiam mawiasz mawia mawiamy mawiacie mawiają

Koniugacja 1 KNIĆ KONAĆ UCIEKAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Knić	konać
jednotliwy			Kn ę kn isz kn i kn imy kn icie kn ią
Bezokol			k(o)nać	konać
Cześtotliwy			Knam knasz kna knamy knacie knają	Kon-am kon-asz kon-a kon-amy kon-acie kon ają

Koniugacja 1 GNIĆ GINĄĆ KNIĆ KONAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Gnić (giąć, gnać)	giąć ginąć
jednotliwy			gnę gnisz gni gnimy gnicie gnią	Gnę ginę gniesz giniesz bł gnie ginie bł gniemy giniemy gniecie giniecie bł gną giną bł
Bezokol			gnać	gnać
częstotliwy			gnam gnasz gna gnamy gnacie gnają	Gnam że/gnam gnasz że/gnasz gna że/gna gnamy żegnamy gnacie żegnacie gnają żegnają

Żegnać – żę żyć istnieć żywić się, a gnać od – knę (ku nicy) ginę, niknę. Czyli żegnać to umierać w sumie (życie ginie gdy ty na zawsze odchodzisz – można powiedzieć)

Koniugacja 1 NIĆ być z nicości nie istnieć nie wiedzieć ?

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Z/Nić	S/pó/ź/nić
jednotliwy			Z/Nię z/nisz z/ni z/nimy z/nicie z/ną	Spóźnię spóźnisz spóźni spóźnimy spóźnicie spóźnią
Bezokol			Z/nać	Z/nać
Cześtotliwy			Z/Nam z/nasz z/na z/namy z/nacie z/nają	Z/Nam z/nasz z/na z/namy z/nacie z/nają

Znić znać – myślę że szło to tak, że poznajemy kogoś i on nagle, z (nicy) nicości przechodzi do wiedzy naszej. Czyli powstał z nic.

Koniugacja 1 zniknić zniknac znikać

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Zni – knić	zniknąć
jednotliwy			Zniknę zniknisz znikni zniknimy zniknicie znikną	Znikn ę znikn iesz znikn ie znikn iemy znikn iecie znikn ą
Bezokol			Z/ni/knać	znikać
Cześtotliwy			zniknam zniknasz znikna zniknamy zniknacie zniknają	Znik am znik asz znik a znik amy znik acie znik ają

Koniugacja 1 RIĆ RYĆ RAĆ ORAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Rić (ryć)	orać
jednotliwy			Rę risz ri rimy ricie rą	O/rzę o/rzesz bł fon o/rze bł o/rzemy bł o/rzecie bł o/rzą
Bezokol			rać	O/rać
Częstotliwy			Ram rasz ra ramy racie rają	O/ram o/rasz o/ra o/ramy o/racie o/rają

Koniugacja 1 rodzić

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Rod dzić (ród dać)
jednotliwy			Rodzę rodzisz rodzi rodzimy rodzicie rodzą	Rodzę rodzisz rodzi rodzimy rodzicie rodzą
Bezokol			rodzać	Odradzać doradzam
Czestotliwy			Ro/adzam rodzasz rodza rodzamy rodzacie rodzają	Odradzam odradzasz odradza odradzamy odradzacie odradzają

Kon 1 MÓWIĆ MAWIAĆ – od mieć-wiedzieć MÓWIĆ z POSIADANEJ WIEDZY

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Mo/wić Mo/wieć	mówić
jednotliwy			Mo/wi-ę Mo/wisz Mo/wi Mo/wimy Mo/wicie Mo/wią	Mówię mówisz mówi mówimy mówicie mówią
Bezokol			Mo/wiać	ma-wiać
Częstotliwy			Mo/wiam Mo/wiasz Mo/wia Mo/wiamy Mo/wiacie Mo/wiają	Ma-wiam ma-wiasz ma-wia ma-wiamy ma-wiacie ma-wiają

Pamiętajmy , że samogłoski byłu długie i krótkie , oo mogło swobodnie przejść w a

Koniugacja 1 lić lać – wyjście dla innych słów : od lęg, leżeć, zlegać, osiedlać, rodzić, budować, zdobywać jedzenie, chodzić po lesie, być na łonie przyrody, polować…

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicz			Lić	Mielić mylić
jednotliwy			Lę Męł/lę lisz męlisz li męli limy męlimy licie męlicie lą męlą	Mielę mylę zamulę mielisz mylisz zamulisz mieli myli zamuli mielimy mylimy zamulimy mielicie mylicie zamulicie mielą mylą zamulą
Bezokol			lać	zamulać
Częstotliwy			Lam lasz la lamy lacie lają	Zamu/lam zamu/lasz zamu/la zamu/lamy zamu/lacie zamu/lają

Lić lać – znaczenie – także być może pokrewne z ryć, rać, zapewne związane ze słowami legać, leżeć, lęg. Z czymś litym, gładkim, Tak się mówi o licu dziewczyny. Porównaj też – lity, jednolity, pospolity. Poniżej słowo LUBIĆ – połączenie lić i bić i bać … Dziwne niby połączenie.

A jednak mówi o podstawowej być może czynności zlegania, zalęgania, leżenia w łóżku 🙂 I liciu czyli lepieniu czegoś nowego. Podobne słowa też – lepić, chleb, lepiej

Koniugacja 1 lebić lubić

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicz			Lę/bić lupić lepić lubić	Lepić lubić
jednotliwy			Lębię lepę lębisz lębi lębimy lębicie lębą	Lubię lepię lubisz lepisz lubi lepi lubimy lepimy lubicie lepicie lubią lepią
Bezokol			lębać	polubiać/
Czestotliwy			Lębam lębasz lęba lębamy lębacie lębają	Polubiam polubiasz polubia polubiamy polubiacie polubiają

Lepić lebić (chleb) , chluba, luba moja, mleć, mielić, wolić, woleć, wołać

wszędzie tu jest aluzja do czegoś maleńskiego, co się klei, rozdrabnia, przylepia..

A inne – legać, zlegać , lęg, leżeć,

Koniugacja 1 leżeć –konotacje : legać, zalęgać i żeć , żyć, żywić, odpoczywać

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicz			Lić/leć żeć	leżeć
jednotliwy			Leżę leżisz leżi leżimy leżicie leżą	Leżę leżisz leżi leżimy leżicie leżą
Bezokol			leżać	polegać
Częstotliwy			Leżam leżasz leża leżamy leżacie leżają	Polegam polegasz polega polegamy polegacie polegają

Koniugacja 1 żyć – odpoczywać , zbierać plony, gromadzić plony, żyć, ważam – wę żę (wiem żyję wiem jak żyć == etymologia słowa „wąż”

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicz			żić	Uźżeć Żąć
jednotliwy			Żę żisz żi żimy żicie żją	Ujżę żnę ujżysz żżysz ujży żży ujżymy żżymy ujżycie żżycie ujżą żną
Bezokol			żać	uważać
częstotliwy			Żam żasz ża żamy żacie żają	U/ważam u/ważasz u/waża u/ważamy u/ważacie u/ważają

Koniugacja 1 pielić – pię – lę = pię Pielić – pić lać , lęg przygotowywać czyli ziemię dla lęgu dla rodzącej się przyrody, roślin.

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Pie/lić	pielić
jednotliwy			Pie/lę pielisz pieli pielimy pielicie pielą	Pie/lę pielisz pieli pielimy pielicie pielą
Bezokol			pielać	opielać
Czestotliwy			pieLam pielasz piela pielamy pielacie pielają	Opielam opielasz opiela opielamy opielacie opielają

Koniugacja 1 żywić -Żę wię – żywię – wiem jak żyć, wiem jak zdobyć pożywienie , i wyżywić się i innych

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Ży/wić żyć	Żyć żywić
jednotliwy			Żyw ię żyw isz żyw i żyw imy żyw icie żyw ią	Żyję żywię żyjesz żywisz żyje żywi żyjemy żywimy żyjecie żywicie żyją żywią
Bezokol			Żiw ać	przeżywać
Czestotliwy			Żiw am żiw asz żiw a żiw amy żiw acie żiw ają	Przeżyw am przeżyw asz przeżyw a przeżyw amy przeżyw acie przeżyw ają

Koniugacja 1 modlić = mieć dać lęg – czyli prośba aby Bóg dał urodzaj, narodziny, życie

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Mę/dę/lę	modlić
jednotliwy			Mę/dęlę Mędęlisz mędęli mędęlimy mędęlicie mędęlą	Modlę modlisz modli modlimy modlicie modlą
Bezokol			mędęlać	wymodlać
częstotliwy			Mędęlam mędęlasz mędęla mędęlamy mędęlacie mędęlają	Wymodlam wymodlasz wymodla wymodlamy wymodlacie wymodlają

Koniugacja 1 woleć wołać = wę lę – wiem gdzie lęg, lek, lęk (!) wiem kogo chcę, czego chcę

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Lić wolić	woleć
jednotliwy	woliłam	pozwoliłam	Wo/Lę wo/lisz wo/li wo/limy wo/licie wo/lą	Wo/Lę wo/lisz wo/li wo/limy wo/licie wo/lą
Bezokol			wolać	wołać
częstotliwy	wolałam	wolałam	woLam wolasz wola wolamy wolacie wolają	Wołam wołasz woła wołamy wołacie wołają

Koniugacja 1 cić , nęcić nęcać zanęcać = czynić nicość, czynić zło , zabijać/ ale też ! Niecić – robić coś z niczego czyli krzesać ogień.

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Nęcić nic cić , znęcić
jednotliwy	nęciłem		Nęcę nęcisz nęci nęcimy nęcicie nęcą	Nęcę nęcisz nęci nęcimy nęcicie nęcą
Bezokol			nęcać	Nęcać
czestotliwy	nęcałem		Nęcam nęcasz nęca nęcamy nęcacie nęcają	Nęcam nęcasz nęca nęcamy nęcacie nęcają

Koniugacja 1 nędić nudzić – nic dawać (nie dam) ! Nie dawać nic.

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			nędić	Nu dzić
jędnotliwy			Nędę nędisz nędi nędimy nędicie nędą	Nudzę nudzisz nudzi nudzimy nudzicie nudzą
Bezokol			nędać	Zanudzać
częstotliwy			Nędam nędasz nęda nędamy nędacie nędają	Zanudzam zanudzasz zanudza zanudzamy zanudzacie zanudzają

Koniugacja 1 widzić – wiedzieć dać – dawać wiedzę , widzenie. To wtórne wobec Wić czyli wiedzieć.

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Wędić widić	Wędzić wiedzieć
jednotliwy			Wędę widę wędisz widisz wędi widi wędimy widimy wędicie widicie wędą widą	Wędzę widzę wędzisz widzisz wędzi widzi wędzimy widzimy wędzicie widzicie wędzą widzą
Bezokol			wędać	widać
Czestotliwy			Wędam wędasz węda wędamy wędacie wędają	Widywam widuj ę

Wędzić mogło po prostu oznaczać palenie ognia , czyli np. sygnały dymne – czyli jak najbardziej Wiedzy dawanie na odległość. Ciekawa jest tylko zależnośc tu – węda, wędka, ale to też może być tak, że wędy to były takie kije którymi tez sprawdzano grunt na odległość, tzn z brzegu. Wtedy to też była wiedzy dawanie.

Koniugacja 1 stę pić

stę – stić – stać , pić – pić , nawadniać , ale też dalsze skojarzenie – stopić, utopić, połączyć coś z czymś – tak jak łączy się stopę stawiając ją na ziemi. I wkrótce „stępać „ znaczyło chodzić, stawiać kroki, a stąd „stopa”.

Stąd też koń jedzie stępa, stepować, po and – step krok , i po franc pied – noga, po hiszp pie – stopa. itd. ale też druga wersja 2 koniugacja wystawać Przy okazji jest też aluzja do stania i stóp i stania. Mogło mieć związek ze stopami (albo w ogóle chodzeniem,robieniem czegoś na stojąco (?); stę – pę, sto-pa), bo stać od stę, stić stać. W wielu językach przeszło też nasze pa – do „pas” fr , pied fr , „pie” hisz. Patrz też tabela niżej „topić. Tępić”

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Stę pić stąpić
jednotliwy			Stępię stępisz stępi stępimy stępicie stępią	Wstąpię wstępisz wstapi wstąpimy wstapicie wstąpią
Bezokol			Stępiać	Stępiać stąpać
Czestotliwy			Stępiam stępiasz stępia stępiamy stępiacie stępiają	Stąpam stąpasz stąpa stąpa stąpacie stapają

Kon 1 tić, tać, topić, tępić – taić, być cicho, topić = tępić = cicho ukryć czyli zatopić, także cicho zabić, i także wytapiać i stapiać

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			taić	taić
jednotliwy			Taję taisz tai taimy taicie tają	Taję taisz tai taimy taicie tają
Bezokol			Tajać tapiać	Tajać tapiać
czestotliwy			Tapiam tapiasz tapia tapiamy..	Tapiam tapiasz tapia tapiamy..

Kon 1 rębić, rąbać, bić ręką, uderzać. Ciekawe jest trąbić – tę rę bić? Tę – taić, taja – sekret, mądrość — trąbić mogło oznaczać – głosić taję, ogłaszać wszem i wobec coś ważnego

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Rę/Bić (bić ręką, używać ręki) trębić	Rąbać trąbić ROBIĆ
jednotliwy			Rę/bię trębię Rę/bisz trębisz Rę/bi trębi Rę/bimy trębimy Rę/bicie trębicie Rę/bią trębią	Rąbię ro/bię trąbię rąbiesz ro/bisz trąbisz rąbie ro/bi trąbi rąbiemy ro/bimy trąbimy rąbiecie trąbicie ro/bicie rąbią trąbią ro/bią
Bezokol			Rę/Bać trę/bać	Za/Rąbać trąbić
Czestotliwy			Rę/Bam trębam Rę/basz trębasz Rę/ba tręba Rę/bamy trębamy Rę/bacie trębacie Rę/bają trębają	zarąbam wtrębiam zarąbasz wtrębiasz zarąba wtrębia zarąbamy wtrębiamy zarąbacie wtrębiacie zarąbają wtrębiają

Pamiętajmy , że samogłoski byłu długie i krótkie , oo mogło swobodnie przejść w a

Proszę zauważyć, że w zostawiłam tu w 1 koniugacji te czasowniki, które mają trochę tylko zmieniony szablon przez ewidentne dla mnie błędy fonetyczne. Albo po prostu odmianki mowy. Nic wielkiego. Nie trzeba od razu TRĄBIĆ że w związku z tym utworzyła nam się kolejna koniugacja…

To takie małe odmianki, jak tworzyły się cały czas w tematach czasowników.. Poza tym przecież to było długo ruchome ..

kobieta – kobita (e krótkie) wystarczyłoby teraz używać akcentu nad e

albo w ogóle powrócić do zapisu długich i krótkich głosek.

Kon 1 hić, hać, chować – śmiać się, chichrać, bawić, być wesołym, wiedzieć gdzie jesteś schowany/ chęcę – chuć /chęć/zabawę czynić , chędężę – chęć chuć i dawać życie

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Hić chęcę chędzę chędężę	Chcieć zachęcać chędożyć
jednotliwy			Hię hęcę hisz hęcisz hi hęci himy hęcimy hicie hęcicie hą hęcą	zachęcę Chędożę zachęcisz chędożysz zachęci chędoży zachęcimy chędożymy zachęcicie chędożycie zachęcą chędożą
Bezokol			Hać	Kochać
czestotliwy			Ham hasz ha hamy hacie hają	Patrz tabela niżej

Kon 1 kusić kochać – źródło kusić = kosić, kochać, kuszat (ros) czyli jeść. Stąd zapewne taki związek spania z kochaniem (uprawianiem miłości) i kucharzeniem. Zauważ przysłowia – przez żołądek do serca itd. 🙂 NB: ch = sz

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Kęsić kusić	Kusić
jednotlityw			Kęsę kuszę kęsisz kusisz kęsi kusi kęsimy kusimy kęsicie kusicie kęsą kuszą	Kuszę kusisz kusi kusimy kusicie kuszą
Bezokol			Kęsać kuszać	Kuszać ros / kochać
czestotliwy			Kęsam kuszam kęsasz kuszasz kęsa kusza kęsamy kuszamy kęsacie kuszacie kęsają kuszają	Kuszaju kocham kuszajesz kochasz kuszajet kocha kuszajemy kochamy kuszajetie kochacie kuszajut kochają

Kon 1 lewić, lewać, łowić/ lić =lać, rodzić,zalęgać = wić, wiedzieć jak złowić zwierzynę, lę – nić – nie łowić, nie działać (patrz lennik – ten co nic nie zdobył swoją pracą).

Dla mnie przeciwieństwa to być może lewić i lenić , może pierwotnie – lenwić i lennić?

Patrz też „lew” – lę wie = wie gdzie jest zwierzyna, gdzie polować, a jednocześnie aluzja do leżenia i wylegiwania się? Podobno lwy nie polują, tylko lwice…

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Lęwić lęnić lić wić, łowić	Łowić
jednotliwy			Lę/wę lowisz lowi lowimy lowicie lowią	Łowię łowisz łowi łowimy łowicie łowią
Bezokol			lewać	polewam
czestotliwy			Lewam lewasz lewa lewamy lewacie lewają	Polewam polewasz polewa polewamy polewacie polewają

Kon 1 żenić , żyć /nic = koniec życia 🙂 koniec swawoli,

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			żęnić
jednotliwy			Żęnię żęnisz żeni żenimy żenicie żenią
Bezokol
czestotliwy

Kon 1 marzyć = pisało się kiedyś przez „ż” – mię żę – mieć życie (jak król) , ale tylko w snach

Tudzież – mieć męża 🙂 Potem , bodaj przy reformie ortografii w 1936 zmieniono na mrzonka, mimo że funkcjonowało wciąż inne wyrażenie „coś się komuś przymżyło”.

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			mężę
jednotliwy			Mężę mażisz mażi mażimy marzicie marzą	Marzę marzysz marzy marzymy marzycie marzą
Bezokol			Mężać
czestotliwy			Mężam mężasz męża mężamy mężacie mężają

KONIUGACJA 2

Koniugacja 2 CZUĆ CZUJEĆ CZUJAĆ CZUWAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Czu-jeć	czuć
jednotliwy			Czu-ję czu-jesz czu-je czu-jemy czu-jecie czu-ją	Czu-ję czu-jesz czu-je czu-jemy czu-jecie czu-ją
Bezokol			Czu-j/wać	Od/czuwać
Czestotliwy			Czu-j/wam czu-jwasz czu-jwa czu-jwamy czu-jwacie czu-jwają	Czu-wam czu-wasz czu-wa czu-wamy czu-wacie czu-wają

Kon 2 powstała min by rozdzielić słowa np. wić wijć wię ! Wiem i wiję

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			wijć	wić
jednotliwy			Wiję wijesz wije wijemy wijecie wiją
Bezokol			wijać	nawijać
Czestotliwy			Wijąm wijasz wija wiajamy wijacie wijają

Koniugacja 2 żyć

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicz			żijeć	żyć
jednotliwy			Żiję żijesz żije żijemy żijecie żiją	Żyję żyjesz żyje zyjemy żyjecie żyją
Bezokol			Żijać żyw ać	przeżywać
Czestotliwy			Żij/wam żij/wasz żij/wa żij/wamy żij/wacie żij/wają	Przeżywam przeżywasz przezywa przeżywamy przezywacie przeżywają

Tu się zrobiła taka kontaminacja, tzn forma ciągła żiwam – przeżywam

odmieniła się zarówno regularnie wedle szablonu 1 koniugacji żywić , jak i tutaj też się wpasowała w zamianę j/ w i ładnie się zeszło w słowie przeżywać .

Koniugacja 2 lić lijć

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Lijeć lejeć	lać
jednotlityw			Liję lijesz lije lijemy lijecie liją	Leję lejesz leje lejemy lejecie leją
Bezokol			Lejać	nalewać
Czestotliwy			Lejam lejasz leja lejamy lejacie lejają	Nalewam nalewasz nalewa nalewamy nalewacie nalewają

Koniugacja 2 występować

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			zstępić
jednotlityw			stępuję stępujesz stępuje stępujemy stępujecie stępują	Występuję wystepujesz występuje występujemy wystepujecie wystepują
Bezokol
Czestotliwy			Stępujwam stępujwasz stępujwa stępujwamy stępujwacie stępujwają

Kon 2 DIĆ DAĆ DAWAĆ (1 kon stara przeszła na 2 obecnie)

inne elementy weszły do innych słów (szablony 1 koniugacji)

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Dić 1kon	Wieść dać
jednotliwy			D ę d isz d i d imy d icie d ą	Wio/dę daję wie/dzisz dajesz wie/dzie daje wie/dziemy dajemy wie/dziecie dajecie wio/dą dają		Dam dasz da damy dacie dają
Bezokol			dać	dawać
Czestotliwy			Dam dasz da damy dacie dają	odDawam oddawasz oddawa oddawamy oddawacie oddawają

KONIUGACJA 3 MIESZANA efekt robienia miejsca dla nowych słów

– przechodzenie w 2 koniugację lub zmieszanie

ORAZ

efekt akceptowania błędów albo odrzucania poprawnych elementów wymowy regionalnej i tzw hiperpoprawności. Dzieci tak nadal mówią bo to naturalne mówienie.

Koniugacja 3 mieszana stać

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Sto-jać	stać
jednotliwy			Sto-ję sto-jesz sto-je sto-jemy sto-jecie sto-ją	Sto-ję 2k sto-isz 1k sto-i 1k sto-imy 1k sto-icie 1k sto-ją 2k
Bezokol			stawać	Sta-wać
Czestotliwy			Sta-j/wam sta-j/wasz sta-j/wa sta-j/wamy sta-j/wacie sta-j/wają	Sta-ję 2kkr sta-jesz 2k sta-je 2k sta-jemy 2k kr sta-jecie 2k kr sta-ją 2k kr

Koniugacja 3 mieszana MIEĆ UM-MIEĆ / UMIEĆ UMIAĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			Umi-ć 1kon	u-mieć
jednotliwy			umi-ę umi-isz umi-i umi-imy umi-icie umi-ą	Umi-em błąd fon umi-esz bł fonet umi-e błąd fonet umi-emy bł fonet umi-ecie bł fonet umi-eją bł i ciągły
Bezokol			Umi-ać	Umywać u-miwać
Czestotliwy			Umi-am umi-asz umi-a umi-amy umi-acie umi-ają	Umy-j/wam 2 kon umy-wasz 2 kon umy-wa 2 kon umy-wamy 2 kon umy-wacie 2 kon umy-wają 2 kon

Patrz – on się nie umywa do niego … On nie umie tyle co tamten!!!

Kon 3 mieszana WIĆ wieć ma-wiać WIEDZIEĆ

	Przeszły kiedyś	Przeszły teraz	Teraźniejszy kiedyś	Teraźniejszy dziś	Przyszły kiedyś	Przyszły dziś
bezpokolicznik			wić wieć	Wie/dzieć (wić dać, wied dać
jednotlityw			wi-ę wisz wi wimy wicie wią	Wi-em bł fon wiesz bł fon wie bł fon wiemy bł fon wiecie bł fon wiedzą kontamin.
Bezokol			wiać
Czestotliwy			wiam wiasz wia wiamy wiacie wiają	NIEDOBRZE ŻE NIE WIEMY NA TRWAŁE!

Rozdział 3

Krótka historia gramatyk polskich

kto co kiedy i po co?

źródło

https://gramatyki.uw.edu.pl/books

Rozdział 3

wyjaśnienie znaczeń nazw gramatycznych

W tym rozdziale chciałabym wyjaśnić nazwy gramatyczne. To może wydawać się banalne, a jednak! Gdy proszę dzieci, by wywnioskowały na podstawie nazw gramatycznych co dzieje się w zdaniu lub jak mają zdanie skonstruować – nie wiedzą. Czemu? Czy tak daleko odeszliśmy od naszych źródłosłowów? Czy też może tak trudno jest zwrócić sobie uwagę na to, że gramatyka nie jest tylko zbiorem suchych terminów. Ktoś kiedyś wymyślił te nazwy odpowiednio do polskich realiów. Tak, bo nawet nie zawsze jest to bezpośrednio tłumaczenie z łaciny. Często łacina zresztą danej koncepcji gramatycznej… nie miała…

Wytłumaczę tu tylko te nazwy, które zdają się być trudne.

Rzeczowniki przymiotniki zaimki wyróżnia w grupie Imion Mroziński – odnośnik

Imiona obejmowały u Kopczyńskiego rzeczowniki i przymiotniki

Osobiście uważam, że słowo Imię powinno zostać dla rzeczowników , a dla przymiotników – przymiotnik.

Zaimki def Mrozińskiego – wyrazy nie mające przez się żadnego znaczenia, zastępujace imiona. Mroziński 1822, s 7, Gramatyki

Słowo – wyraz którym twierdzimy istnienie lub czynność jakową Mroziński

Wprowadza za Linde określenie czasowniki..

bezokoliczny – tryb bezokoliczny (wszystko za łaciną – tryby)_

Przypadki

Słowo przypadek, wedle mojego odczucia, oznacza nie tyle coś nagłego i nieoczekiwanego ile „przypadłość” coś co znajduje się gdzieś obok, dookreśla rzeczownik, oraz dookreśla inne rzeczowniki które go określają. Dzięki przypadkom mamy więc pełne środowisko, pełną wizję – kto co komu z kim i w czym…

Mianownik – od mianowania – nadawania imienia.

Miano = imię

To jest Józek (kto? ) . To jest koza. (co?)

Czyli jest to rzeczownik sensu stricte, nieodmieniony, forma wyjściowa.

Dopełniacz – bo dopełnia, uzupełnia, a często mówi czego NIE MA.

Koleżanka Ziuty kogo?

Rozdział 4

Zapożyczenia? Tak. Ale kiedy i kto od kogo?

W przypadku tabeli 10 niemoc moc. Uważam że chodzi tu też o pokrewieństwo słów naszych i obcych. Tzn nasze są źródłosłowem. I moc niemoc jest czymś co najlepiej oddaje ten koncept.

Rodzina słów : (nie do końca pewna jestem)

móc, moc, mogę, mogta, mag, magia, maj, maić, majaki, umaić, majowy, magyar magjary, might, almighty, may, majesty, magic, mag

NA ZACHODZIE SĄ SZCZĄTKOWE FORMY WIELU SŁÓW TAM GDZIE MY MAMY WSZYSTKIE SYNONIMICZNE ODPOWIEDNIKI. CZASEM FORMA LEKKO ZMIENIONA ALE DOBRA GRAMATYKA WSZYSTKO WYJAŚNI.

Skomentuj Anuluj pisanie odpowiedzi

Dodaj swój komentarz...

Wprowadź swoje dane lub kliknij jedną z tych ikon, aby się zalogować:

Email (wymagane) (Adres nie będzie widoczny)

Podpis (wymagane)

Witryna internetowa

Komentujesz korzystając z konta WordPress.com. ( Wyloguj / Zmień )

Komentujesz korzystając z konta Facebook. ( Wyloguj / Zmień )

Anuluj

Połączenie z %s

XV wiek

XVI wiek

XVII wiek

XVIII wiek

XIX wiek

XX wiek

Udostępnij:

Dodaj do ulubionych:

Podobne

Napisane przez joannacholuj

Skomentuj Anuluj pisanie odpowiedzi